Szubak jest chrząszczem z rodziny skórnikowatych. Szubak to chrząszcz Attagenus. W Europie, a (dokładnie w Moskwie) został zaobserwowany w latach 60. XX wieku, przy czym do Polski trafił dopiero w 2000 roku. 21 lat to stosunkowo niewiele na rozpowszechnienie informacji o szkodliwej działalności nowego, inwazyjnego gatunku owadów.
Nic więc dziwnego, że większość z nas nie wie jeszcze nic na temat szubaków. Nie oznacza to jednak, że nie mieliśmy z nimi do czynienia – mogło się zdarzyć, że „poczynania” chrząszczy w naszej szafie błędnie „zrzuciliśmy na barki” dobrze nam znanych moli odzieżowych. Ponieważ jednak pozbywanie się szubaków wygląda zgoła inaczej niż innych uciążliwych owadów, warto wiedzieć jak je identyfikować. Poniżej wyjaśniamy, jak rozpoznać obecność szubaków w domu, a przede wszystkim, jakie działania wówczas przedsięwziąć.
Skąd pochodzą i jak dostały się do Polski Szubaki?
Szubaki pochodzą z Afryki, gdzie występują masowo w gniazdach ptaków i nietoperzy. Ich ekspansja najpierw na Europę wschodnią, środkową, północną, a obecnie także na Bałkany i Azję związana jest najprawdopodobniej z ociepleniem klimatu – szubaki preferują wysokie temperatury – najlepiej 24 °C (między innymi dlatego na kontynentach innych niż Afryka nie występują na stałe poza pomieszczeniami). Przypuszcza się, że z Afryki na nowe terytoria szubaki trafiły wraz z bagażami w samolotach lub towarami w przesyłkach pocztowych czy kurierskich.
Jak wyglądają Szubaki?
Rodzina skórnikowatych liczy około 1000 gatunków chrząszczy niewielkich rozmiarów, wszystkie o wydłużonych lub owalnych kształtach. W Polsce występuje 40 gatunków, z których do najbardziej rozpowszechnionych należą dwa: szubak smirnowa i szubak dwukropek. Dorosłe osobniki obu chrząszczy charakteryzują się raczej krępą budową, małą głową wciągniętą pod tułów i ciemniejszą od reszty ciała, posiadają też jedną parę czułek i trzy pary krótkich, buławkowatych odnóży. Szubak smirnowa osiąga od 2,5 mm do 4 mm wielkości (przy czym samce są mniejsze od samic) i jest jasnobrązowy. Cechą właściwą dla tego gatunku są żółte włoski pokrywające korpus. Natomiast szubak dwukropek jest większy – mierzy ok 5,5 mm. Jego ubarwienie też jest znacznie ciemniejsze, nawet w kierunku czarnego, a na szczycie jego pancerza znajdują się dwie białe kropki (bardzo dobrze widoczne) – stąd oczywiście nazwa owada: „dwukropek”. O ile dorosłe osobniki obu gatunków są dość łatwe do rozróżnienia, to ich larwy stanowią większy problem – wyglądają niemal identycznie. Posiadają brązowe, wyraźnie posegmentowane ciało i osiągają ok 1 cm wielkości. Odwłoki larw obu szubaków są zakończone kępką włosków przypominającą cienki pędzelek.
Co jedzą Szubaki i dlaczego są szkodnikami?
Owady z rodziny skórnikowatych odżywiają się pokarmem pochodzenia zwierzęcego, rzadziej roślinnego. Jeśli idzie o dwa konkretne gatunki, które omawiamy – ich imago (czyli dorosłe osobniki) nie są szkodliwe – szubak dwukropek żywi się pyłkiem kwiatowym, a szubak smirnowa zużywa zapasy z okresu larwalnego i w ogóle nie potrzebuje pokarmu. Celem ich dorosłego życia jest wyłącznie rozród. Sprawa ma się zgoła inaczej w przypadku larw – to one są właściwymi szkodnikami. W środowisku naturalnym żywią się martwym naskórkiem i piórami w ptasich gniazdach. Jednak w Europie i innych miejscach poza Afryką szubaki zakładają swoje kolonie wyłącznie w pomieszczeniach – w domach, mieszkaniach, magazynach, muzeach, archiwach, bibliotekach, itd. (oczywiście z uwagi na wyższą temperaturę). Osiedlą się wszędzie tam, gdzie będą miały łatwy dostęp do sypkich pokarmów (mąka, przyprawy, suszone zioła, nasiona, sucha karma dla zwierząt, herbata). Ich obecność jest niepożądana – owady zanieczyszczają produkty spożywcze, składając w nich jaja i pozostawiając odchody. Skażoną w ten sposób żywność należy bezwzględnie usunąć. Szubaki bardzo często niszczą też naturalne materiały pochodzenia zwierzęcego – skórzane meble, oprawy książek, dywany, pióra, futra, odzież z jedwabiu, wełny i innych tkanin. Z tego powodu szubaki często nazywa się dywanowymi chrząszczami. Szkodniki dziurawią materiały i dlatego tak często mylimy je z molami odzieżowymi.
Gdzie najczęściej można spotkać Szubaki?
Jak już wspomnieliśmy temperatura optymalna dla szubaków pochodzących z ciepłej Afryki to ok. 24 °C. Owady nie przetrwają w dużo cieplejszym lub zimniejszym środowisku. Ponieważ w większości krajów Europy, w tym także w Polsce na zewnątrz odnotowuje się znaczne wahania pogodowe, szubaki preferują pomieszczenia – ich larwy można spotkać wyłącznie wewnątrz budynków, w domu, mieszkaniu, magazynie – tam, gdzie temperatury są raczej stabilne. Samice szubaków najchętniej składają swoje jaja na materiałach pochodzenia zwierzęcego – dywanach, kocach, w meblach z naturalnej skóry, czy oprawach książek. Czasem można je znaleźć w ubraniach z jedwabiu lub naturalnych futrach. Larwy owadów ukrywają się w trudnodostępnych miejscach, szczelinach i zakamarkach, do których nie zaglądamy regularnie.
Jak pozbyć się Szubaków z domu, magazynu lub innych pomieszczeń
W celu pozbycia się szubaków można oczywiście podjąć samodzielne działania. W takim wypadku należy rozpocząć przede wszystkim od usunięcia wszystkich naruszonych przez nie produktów spożywczych. Najlepiej wyrzucić całą żywność w opakowaniach, które zostały otwarte już jakiś czas temu. Ponieważ samice szubaków składają swoje jaja w materiałach, należy pozbyć się zniszczonej przez nie odzieży, futer czy poszyć mebli. Można też zaryzykować wypranie ich w temperaturze powyżej 60° lub – jeśli trwa zima – przetrzymać na wysokim mrozie. Warto postawić na generalne porządki – umycie wszystkich szafek, w których znajdowały się naruszone przez szubaki produkty, odkurzenie dywanów, a także wszystkich szczelin i zakamarków. Niestety nie gwarantujemy, że tego rodzaju działania przyniosą oczekiwany skutek. Z doświadczenia wiemy, że walka z wszelkiego rodzaju szkodnikami wymaga radykalnych środków. Zalecalibyśmy kontakt z profesjonalną firmą DDD, która przeprowadzi dezynsekcję przeciwko Szubakom i innym insektom. Trzeba tutaj zaznaczyć, że w przypadku szubaków konieczne będzie przeprowadzenie minimum dwóch takich zabiegów – pierwszy na przerwanie populacji i drugi na wyniszczenie nowo wyklutych insektów (cykl rozwojowy szubaka trwa od 6 do 18 miesięcy – może się okazać, że jedna przeprowadzona już dezynsekcja nie usunęła jaj owadów i dla pewności trzeba wykonać drugą).
Dlaczego znowu pojawiły się Szubaki?
Dorosłe szubaki potrafią latać – w poszukiwaniu ciepłego schronienia trafiają do naszych domów i mieszkań przez otwarte okna i drzwi. Mogą też przemieszczać się szybami wentylacyjnymi, rurami lub dotrzeć do nas w bagażu lub przesyłce z zagranicy. Zwłaszcza w miejscach, gdzie szubaki mają już swoje kolonie istnieje duże prawdopodobieństwo, że w pobliżu założą kolejną. Bardzo trudno uchronić się przed ich kolejnym pojawieniem się. Jeśli chcesz uniknąć ich zasiedlania w Twoim domu, warto zadbać, by nie było w nim sprzyjających warunków – pamiętaj, by żywność przechowywać w szczelnych pojemnikach i odkurzać wszystkie zakamarki.
Jak często należy wykonywać dezynsekcję przeciwko szubakom?
Działania w celu usunięcia szubaków trzeba podejmować natychmiast i za każdym razem po zauważeniu ich obecności. Inaczej narazimy się na nieodwracalne szkody – zainfekowana żywność, podziurawione ubrania, zniszczona tapicerka, itd. Dezynsekcji zawsze należy dokonywać w trybie dwukrotnym w celu usunięcia wszystkich osobników – od form dorosłych przez larwy i jaja. Tylko wówczas mamy pewność, że zabieg przyniesie oczekiwany efekt.